Αναδημοσίευση από την σελίδα
Στο μοναδικό έργο του Γιάννη Γεω. Ντεγιάννη πάνω στο γλωσσικό ιδίωμα του χωριού μας , έχομε αναφερθεί στα προηγούμενα δύο φύλλα της ΦΩΝΗΣ μας. Όπως έχομε διευκρινίσει το έργο αυτό συνεχίζει να μας απασχολεί και θα μας απασχολήσει μέσα στο 2019 , στην προσπάθεια μας ως Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου μας, να το αξιοποιήσομε με σεβασμό όπως απαιτηθεί για την καλύτερη και ευρύτερη κοινοποίηση του.
Στα πλαίσια αυτά περιλαμβάνεται το παρακάτω κείμενο της φίλης και ενεργού μέλους του Συλλόγου μας κας Φιλιώς Καλαμπαλίκη , η οποία και επί της συγκεκριμένης μας προσπάθειας επί του έργου του Γ.Γ.Ντεγιάννη έχει ενεργοποιηθεί από την αρχή της ενασχόλησης μας με αυτό. Την ευχαριστούμε πολύ για τη γόνιμη προσπάθεια της .
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ
ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΑΝΩΝ - ΔΕΝΔΡΩΝ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΕΓΙΑΝΝΗΣ , μια κιβωτός της γλωσσικής παράδοσης του χωριού μας
Γράφει η Φιλιώ Καλαμπαλίκη
Πριν δυο χρόνια περίπου, κάποιο βράδυ στην ταβέρνα του ,με ρώτησε ο Γιώργος ο Μάμουκας, που έχει ένα γνήσιο και μόνιμο ενδιαφέρον για την ιστορία του χωριού, αν θα μπορούσα να ψάξω στην Εθνική Βιβλιοθήκη και να βρω ένα σύγγραμμα ενός Γιάννη Ντεγιάννη που αφορούσε στο γλωσσικό ιδίωμα του χωριού μας και το οποίο μάλιστα είχε βραβευτεί από την Ακαδημία .Με μεγάλη χαρά και περιέργεια ανταποκρίθηκα στην πρόταση και σε λίγο καιρό βρέθηκα μπροστά σε μία εκπληξη ,ένα σύγγραμμα γραμμένο με το χέρι με καλλιγραφία και άριστη οργάνωση, ένα μικρό λεξικό με λέξεις, όπως τις μιλούσαν οι παππούδες μας και που τώρα δυστυχώς πολύ σπάνια ακούς καμμιά φορά. Λέξεις όμορφες, περίεργες, μελωδικές και εύστοχες σε ό,τι εννοούσαν. Το θέμα της αξιοποίησης του συγγράμματος αυτού το ανέλαβε ,όπως ήταν φυσικό ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού.
Το επόμενο βήμα ήταν να μάθω για τον άνθρωπο που το έγραψε, και φυσικά απευθύνθηκα στον γιο του Γιώργο Ντεγιάννη ,ο οποίος είχε την καλοσύνη να μας βοηθήσει για να αποκτήσουμε αντίγραφο του συγγράμματος. Τον επισκέφθηκα στο σπίτι του και πολύ φιλόξενα ανταποκρίθηκε στο ενδιαφέρον μου αυτό.
Ο Γιάννης Ντεγιάννης γεννήθηκε το 1915 στην Στενή Ευβοίας.Ο πατέρας του Γεώργιος Ντεγιάννης δεν ήταν ένας τυχαίος άνθρωπος. Καταγόταν από τους Στρόπωνες όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Για καλή του τύχη, την περιουσία την πήρε ο αδελφός του Θανάσης κι έτσι αυτός ,αποδεσμευμένος από το χωριό μπόρεσε να σπουδάσει δάσκαλος. Εργάστηκε αρχικά στη Στενή και την Χαλκίδα. Γνώρισε νωρίς νωρίς τη γυναίκα του τη Μαριγώ Θεοφίλου που καταγόταν από το χωριό μας.
Ο Γεώργιος Ντεγιάννης και η Μαριγώ ευτύχησαν να κάνουν πέντε γιους, τον Ηλία ,ήρωα της Αντίστασης κατά των Γερμανών και προς τιμή του οποίου ένα αντιτορπιλικό φέρει το όνομά του,τον Χρήστο ο οποίος έγινε γιατρός και έζησε στην Λάρισα, τον Γιάννη , τον Σωτήρη που σπούδασε πολιτικός μηχανικός και έζησε στη Φιλοθέη και τον Θοδωρή που το 1984 έφτασε στον βαθμό του ναυάρχου.
Ο πατέρας Γεώργιος φρόντιζε να έρχεται με τα παιδιά του στο χωριό μας τα καλοκαίρια για διακοπές .Έτσι από μικρός ο Γιάννης είχε πολλά ακούσματα από την κελαρυστή γλώσσα των ανθρώπων του χωριού κι όταν μεγάλωσε θέλησε να την καταγράψει. Σε αυτό συνετέλεσε το πατρικό του παράδειγμα που ήταν εξαίρετο. Ο πατέρας του Γεώργιος ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος ιδιαίτερα προικισμένος με πολλές ικανότητες. Ήξερε πολύ καλά αρχαία Ελληνικά και μετέφραζε άνετα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, και πάντοτε είχε τα δύο αυτά έπη στο προσκεφάλι του! Ήξερε όχι μόνο την σημασία όλων των Ομηρικών λέξεων αλλά και την ετυμολογία τους! Όμως δεν ήταν προγονόπληκτος και «κολλημένος» στο αρχαίο μεγαλείο! Θαύμαζε και εκτιμούσε την γλώσσα που μιλούσε ο απλός λαός, τη δημοτική, για την καθιέρωση της οποίας συμμετείχε σε πολλούς αγώνες των δημοτικιστών. Ασχολήθηκε και με μεταφράσεις από τα Γαλλικά. Έγραψε και ένα ιστορικό βιβλίο για την δράση του Κριεζώτη. Εκτός από την Εύβοια δίδαξε και στην Αθήνα ,στη Μαράσλειο. Φαίνεται ότι απέκτησε τέτοια φήμη ώστε τον κάλεσε ο Βενιζέλος στο Παρίσι για να διδάξει τα παιδιά του ,πράγμα που έκανε για δύο χρόνια {γύρω στο 1938}.
Ο γιος του Γιάννης φαίνεται ότι κληρονόμησε από τον πατέρα του την έφεση και την αγάπη για την γλώσσα γι’ αυτό και ασχολήθηκε με αυτήν ήδη από την νεότητά του. Και εδώ να πούμε πως εκτός από το γλωσσικό ιδίωμα των Ανδρονιάνων ασχολήθηκε και με το ιδίωμα των Στροπώνων, τόπο καταγωγής του πατέρα του.
Ο Γεώργιος ,ο πατέρας, μετά το Παρίσι μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα, στους Αμπελόκηπους, όπου τους βρήκε η Κατοχή. Τότε η τύχη του επεφύλαξε τη μεγαλύτερη δυστυχία που μπορεί να βιώσει ένας γονιός, να παρευρεθεί στην εκτέλεση του γιου του Ηλία, την οποία αντιμετώπισε με γενναιότητα και υπερηφάνεια! Ο Ηλίας από νέος ήταν αγωνιστής της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Ήδη το 1932 εκδιώχθηκε για την αντιβασιλική δράση του από τη σχολή ναυτικών δοκίμων. Η απόφαση ανακλήθηκε μετά την ιταλική εισβολή όταν τον κάλεσαν στην επιστράτευση ,στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όπου πήρε μέρος. Στην γερμανική κατοχή συγκρότησε μαζί με άλλους την αντιστασιακή ομάδα ”Προμηθεύς» η οποία έκανε αντικατασκοπία και δολιοφθορές κυρίως στον Πειραιά και είχε συνεργαστεί στενά με την οργάνωση «Μπουμπουλίνα» της Λέλας Καραγιάννη. Η δράση του δεν έχει καταγραφεί από τις ελληνικές αρχές[!] υπάρχει όμως αναφορά από το Αγγλικό Ναυαρχείο γι αυτήν. Συνελήφθη μετά από προδοσία ενός χωροφύλακα, βασανίστηκε σκληρά από τους Γερμανούς και στις 18 Ιουνίου 1943 εκτελέστηκε δια τυφεκισμού στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Δεν δέχτηκε να του δέσουν τα μάτια και να γυρίσει τα νώτα, όπως του υποδείχτηκε. Φέρεται να είπε «Δεν γυρνώ τα νώτα μου στους στρατιώτες σας μετατρέποντας τους σε δολοφόνους». Ο Γερμανός αξιωματικός απάντησε «Ηλία Ντεγιάννη, η πατρίδα μου τιμά τους γενναίους σαν κι εσένα, αλλά σήμερα διεξάγει έναν σκληρό αγώνα κι εσύ είσαι επικίνδυνος γι αυτήν! Για τον λόγο αυτόν είναι υποχρεωμένη να σε εκτελέσει!» Ο πατέρας του ήταν παρών στην εκτέλεση, όπως είπαμε. Στη Μαριγώ τη γυναίκα του είπε «Ο Ηλίας μας δεν πέθανε! Τώρα άρχισε να ζει!». Αρνήθηκε να λάβει σύνταξη Εθνικής Αντίστασης λέγοντας ότι ο γιος του πέθανε για την πατρίδα κι όχι για τον πατέρα του! Το Πολεμικό Ναυτικό προς τιμή του Ηλία έδωσε τα 1981 το όνομά του σε μια πυραυλάκατο που κατασκευάστηκε στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Τιμήθηκε μετά θάνατον με τον Πολεμικό Σταυρό Γ Τάξεως, με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας και με εύφημες μνείες ξένων κρατών.
Ο Γιάννης Ντεγιάννης ,αδελφός του Ηλία, μετά το σχολείο σπούδασε στην Ανωτάτη Εμπορική και επί Κατοχής υπηρετούσε στην Τράπεζα της Ελλάδος. Πολέμησε μαζί με τον αδελφό του Θοδωρή στο Κάϊρο, συμμετέχοντας στο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα κατά των Γερμανών. Όταν επέστρεψαν στην Ελλάδα συνελήφθησαν από τους Ιταλούς, κρατήθηκαν στις φυλακές Αβέρωφ και ακολούθως μεταφέρθηκαν ως όμηροι στην Ιταλία, όπου έμειναν μέχρι το τέλος του πολέμου. Είχαν απ’ ό,τι λέγεται, τη μακροβιότερη ομηρεία όλων.
Μετά την απελευθέρωση ο Γιάννης δεν επέστρεψε αμέσως γιατί διορίστηκε ναυτικός ακόλουθος στο Προξενείο της Νάπολης ως υπεύθυνος για την κατανομή του πολεμικού υλικού. Τότε γνώρισε μια όμορφη Ιταλίδα, την Bianca Boldoni ,κόρη του ζωγράφου και καθηγητή Καλών Τεχνών Roberto Boldoni. Έκαναν δύο παιδιά την Ειρήνη [1950] και τον Γιώργο [1952].Το 1956 επιστρέφουν οικογενειακώς στην Ελλάδα, ασχολούνται με επιχειρήσεις και ευημερούν.
Ο Γιάννης Ντεγιάννης τίμησε το πλούσιο οικογενειακό του παρελθόν βάζοντας τη δική του σφραγίδα. Πέθανε το 1998.
Σε μας, στο χωριό μας, άφησε ένα πολύ σημαντικό έργο που βοηθάει στην διάσωση του όμορφου γλωσσικού ιδιώματος της περιοχής μας. Εύχομαι το παράδειγμά του να ακολουθήσουν και άλλοι ώστε να διασώσουν , ό,τι μπορούν από γεγονότα ,ιστορίες, γενεαλογίες, έθιμα κλπ, όσο ακόμα ζουν κάποιοι «παλιοί» συγχωριανοί μας!
Φιλιώ Καλαμπαλίκη
Ανδρονιάνοι – Δεκέμβρης 2018
