Αϊ-Δημητριάτης ή Αγιοδημητρήτης

 

Να είναι καλοταξιδος και δημιουργικός ο Οκτώβρης.

Ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου

ονομάζεται και Αϊ-Δημητριάτης ή Αγιοδημητρήτης, λόγω της μεγάλης γιορτής του Αγίου Δημητρίου.

''Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό. ''

Τις ημέρες που είναι κοντά στη γιορτή του Αγίου τις λένε

''Μικρό Καλοκαιράκι'' ή ''καλοκαιράκι του Αϊ-Δημητριού ''

λέει μια λαική μας παράδοση ότι αυτές τις μέρες οι βροχές σταματάνε και το θερμόμετρο ανεβαίνει.

''Αϊ- Δημητράκη, μικρό καλοκαιράκι! ''

''Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι. ''

Αυτός ο μήνας, είναι ο μήνας των χρυσάνθεμων αφού γεμίζουν άνθη, κίτρινα, βυσσινί, άσπρα, μωβ, ροζ, πορτοκαλι, καφέ, στη Στενή τα ονομάζουμε αηδημητριάτκα, (αγιοδημητριάτικα).

Τον Οκτώβρη παλιότερα τον αποκαλούσαν και βροχάρη, καθώς τούτο το μήνα βρέχει πολύ συχνά. Οι βροχές συνήθως δεν είναι έντονες, είναι αργές, σιγανές, απαλές, αλλά χρήσιμες, ποτιστικές, μαλακώνουν γλυκά τα χώματα, αλαφρώνουν τη γή μετά από την μακριά καλοκαιρινή ξηρασία.

''Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός. ''

''Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει. ''

Ο γεωργός αυτό το μήνα πρέπει να αρχίσει να σπέρνει τα δημητριακά του, αφού βέβαια ο τόπος έχει χορτάσει νερό από την βροχούλα!

Αυτό το μήνα μεταφυτεύουμε: λάχανα, κουνουπίδια, μαρούλια, μπρόκολα, πράσα, σέλινο.

Αυτό το μήνα σπέρνουμε: μαρούλια, σπανάκι, παντζάρια, ραπανάκια, κοκκαρι, σκόρδα, κουκιά, αρακά, φακές, ρεβύθια, άνηθο, σέσκουλα.

''Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις. ''

''Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις. ''

'' Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ' αλώνι. ''

''Τ' Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά. ''

(18 Οκτωβρίου είναι η γιορτή του Λουκά του Ευαγγελιστού)

Άπειρες παροιμίες έχει εμπνευστεί ο θυμόσοφος λαός μας από τις ομορφιές, τις δουλειές, τις βροχές, τις γιορτές του Οκτώβρη.

''Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα. ''

''Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια. ''

''Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες. ''

''Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησε το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια. ''

Τούτος ο μήνας ήταν σημαντικός για τους τσοπάνηδες, αφού κάθε χρόνο έπαιρναν τα κοπάδια τους από τα βουνά και πήγαιναν στα χαμηλά, στις πεδιάδες, για να ξεχειμωνιάσουν (χειμαδιά ).

Ημέρα ορόσημο για την αρχή του ταξιδιού τους, ήταν η γιορτή του Αγίου Δημητρίου, το ταξίδι αυτό τα παλιά χρόνια ήταν κουραστικό και επικίνδυνο, διαρκούσε πολλές μέρες, διανυκτέρευαν συνήθως στην ύπαιθρο.

Σε κάποιες περιοχές τον Οκτώβρη τον λένε και Μπρουμάρη, που σημαίνει ομιχλώδης, συννεφιασμένος, σκοτεινός.

Ο μήνας που μόλις ξεκίνησε, είναι ο μήνας που υφαίνει με μαεστρία στον μεγάλο αργαλειό της φύσης το τεράστιο χρυσοκιτρινοκαφετί χαλί, καμωμένο από λογιών λογιών φύλλα δέντρων και το ακουμπά απαλά στην φρεσκοποτισμένη γή.

''Τα χαλκώματα αγοράζει

και τα φύλλα όλα σκεπάζει .

Με το σάκο του στον ώμο

τριγυρίζει μες στο δρόμο .

Όπου ο Οκτώβρης κι αν αγγίζει

το τοπίο κοκκινίζει .

Ως και τ’ Αη – Δημήτρη το άτι

από μπρούτζο ένα κομμάτι .

Στα χρυσάνθεμα πατάει ,

βρέχει , αστράφτει όπου περνάει .

Με την πρώτη ανατριχίλα

πέφτουν χάλκινα τα φύλλα.''

(Ρένα Καρθαίου)

ΕΛΕΝΗ ΜΗΤΑΚΗ