ΤΑΣΟΣ ΖΑΠΠΑΣ

Ο Τάσος Ζάππας ορειβάτης και λάτρης της φύσης ήταν φυσιολογικό να αγαπήσει τη Στενή και τη Δίρφη.Δεν είναι τυχαίο που η Στενή αναφέρεται στα βιβλία του σε κάθε ευκαιρία. Με τις τακτικές διαμονές του στη Στενή γνωρίστηκε με πολλούς ντόπιους. Έμενε στο ξενοδοχείο του φίλου του Χρήστου Καρλατήρα.Η αφιέρωση αφορά το Χρήστο , τη σύζυγο του Μορφούλα και τα παιδιά τους.

ΤΑΣΟΣ ΖΑΠΠΑΣ

Ο Τάσος Ζάππας στην πλώρη του Γλάρου το 1934.

Του Γιώργου Παπαστάμου

«Αν ο Σκαρίμπας είναι γλάρος ή γυάλινο καράβι του Βόρειου Ευβοϊκού - και άς τραγουδάει: «Να φυσάει ο νότος» ή «Του νότιου απείρου» τα νυχτερινά του βαπόρια ταξιδεύουν πάνω κάτω από το Κανδύλι. - Ο Τάσος Ζάππας είναι ερωτευμένος, με τον νότιο Ευβοϊκό.. . ». (Ν.Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ από κριτικη του για τα «Ευβοϊκά Β»). Από τους κορυφαίους της συγκαιρινής Ευβοικής Γραμματείας. Είναι εκεί ανάμεσα στον Σκαρίμπα και τον Λούλη! Δεν έχουμε κανένα καλύτερον απ’

αυτόν. Μόνο, που αυτός - αν και πεζογράφος - κινήθηκε σε άλλους χώρους: Της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. Της Λαογραφίας. Του Στοχασμού. Είχε δικό του στυλ. Ήταν μοναδικός στο είδος του: Ταξιδευτής- Αργοναύτης!

Και δεν λησμονήθηκε. Ας υπάρχει αυτή η εντύπωση (βλέπε και το άρθρο: Μνήμη Τάσου Ζάππα. Ανώνυμο. Στην «Προοδευτική Εύβοια» της 27-10-94). Ο Ζάππας στάθηκε πράγματι από τους πρωτοπόρους πολιτισμικούς αγωνιστές Ευβοιώτες. Αγαπούσε με πάθος το λαϊκό μας πολιτισμό. Αγωνίζονταν για την αποθησαύριση αλλά και την διάσωση των ηθών και εθίμων του λαού μας. Επέμενε στην στροφή των λογίων μας προς τις ζωογόνες πηγές της παράδοσης. Είχε βαθιά γνώση του

καιρού του και του τόπου του. Απ’ εδώ αντλούσε και τις εμπνεύσεις του, τα κείμενα που μας άφησε αποτελούν καταστάλαγμα συχνότερα, προσωπικής

 εμπειρίας και εμβριθούς περισκέψεως. Νοιαζόταν πολύ για τον αγώνα της Εθνεγερσίας στην Εύβοια - στην περιοχή κυρίως της γενέτειράς του. Αλλά και με τον δικό του τρόπο η μυθοπλαστική παράσταση της Ιστορίας, ήθελε να του κάνει ρωμαλεότερο το γραπτό του. Εκφράζονταν πάντα αυθόρμητα και γενναία. Τον διέκρινε, θα έλεγα, μια μοναδική λυρική τόλμη. Αναμφίβολα είχε σημαντική γλωσσοπλαστική ικανότητα. Δεν λεξιθηρούσε. Παθιαζόταν, ωστόσο, για την κυριολεξία. Έψαχνε για στιλπνές και σπάνιες λέξεις - ιδίως ναυτικές. Τις τοποθετούσε συνθετικά μέσα στο κείμενό του. Τις αναδημιουργούσε, δίνοντας μια άλλη δική του ομορφιά, διάσταση ή σημασία. Αγαπούσε τις λέξεις ερωτικά, με οίστρο και πόνο. Και πολύ του ταιριάζουν οι στίχου του ανεπανάληπτου Ρίτσου, οι αφιερωμένοι στις «λέξεις»: «΄Αλλοτε τις φιλώ πάνω στα χείλη του Λαού(...) άλλοτε τις τραβώ με το τσιμπιδάκι από την απέραντη αμμουδιά της Ιστορίας τις πλένω, με σαπούνι, τις στεγνώνω στον ήλιο πάνω σε ένα χοντρό κατάλευκο φόντο απ’τον αργαλειότης κυρα-Κωνσταντίνας.». («Γίγνεσθαι 1977»). 0 Τάσος Ζάτπτας δεν υπήρξε ποτέ νοσιαρχικός δημιουργός. Δεν του αρκούσε «Το λεξιλόγιο». Και δεν επιθυμούσε απλώς την χρήση του. Αγαπούσε πάνω απ’ όλα την ανταύγεια του συνόλου των λέξεων. Τις πιο πολλές φορές παρέμεινε, νοσταλγικός περιπλανώμενος περιπατητής ανάμεσα στο νόημα και την αναπαράσταση. Τον έθελγε η πραγματοποίηση της αγεφύρωτης διάστασης της, ανάμεσα στην σκέψη και τη ζωή. Παράλληλα, τον γοήτευαν οι ποικίλες εκδηλώσεις του λαού. Και πάσχιζε, με κάθε τρόπο, όλοι οι μεταγενέστεροι Νεοέλληνες, να μην καταντήσουν, κακοί και ασυνάρτητοι χρήστες, της πολιτισμικής μας παραδόσεως. Και για αυτό το σκοπό αγωνίζονταν με πάθος. Έγραφε μελέτες, βιβλία. Δημοσίευε διάφορα κείμενα και άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Είχε δημοσιεύσει τότε- καλοκαίρι του 1957- ένα περισπούδαστο άρθρο για τα «Λαϊκά Ευβοϊκά Πανηγύρια». Τον συγκινούσε η αυθόρμητη έκφραση του ανθρώπου της εξοχής και ήθελε από ιδιοσυγκρασία να διατηρεί, μια έστω και και υπερβολικά ολισθηρή αγάπη, για τους γλυκομίλητους λυράρηδες του παρελθόντος. Εμείς ανώριμοι ακόμα (πηγαίναμε .στα πανηγύρια και είμασταν για τα πανηγύρια), μόλις που διανύαμε την δεύτερη, με τρίτη δεκαετία της ζωής μας, προσέξαμε το ζάππειο άρθρο. Ενθουσιαστήκαμε και γράψαμε δύο διθυραμβικά γράμματα εγκωμιάζοντας τις πολύτιμες σκέψεις του αρθρογράφου Ζάππα, τα οποία και μας δημοσίευσαν οι εφημερίδες: «Κυμαϊκά Νέα» και «Βήμα» των Αθηνών. Το πράγμα δεν έμεινε εκεί. Ο Ζάππας πρόσεξε τα νεανικά και ειλικρινέστατα στην διατύπωση τους γράμματα μας (και με έκανε να ενυπάρχω-φερόμενος άναυδος) όπως θα έλεγε ο ποιητής. Είμεθα δάσκαλοι Δάσκαλοι Δημοτικής... εν Δασκίοις Βέρροιας. Και ο ωραίος λογοτέχνης ΖΑΠΠΑΣ, μας έστειλε το πρώτο του «αθάνατο» γράμμα-επιστολή. Ευγενικό, στοχαστικό, λιτό στην έκφραση αλλά όλο φιλοφρόνηση, εγκαρδιότητα και ευπροσηγορία. (Εκτοτε γίναμε επιστήθιοι φίλοι και ακολούθησαν αναρίθμητα γράμματα, τα οποία και ταξινομούσε, εδώ στην Αγιάννα μας και αρχειοθετούμε .. . . θησαυρός ανεκτίμητος). Και ιδού, το αδημοσίευτο γράμμα. Το πρώτο του αείμνηστου Τάσου Ζάππα-απ’ όσα μας απέστειλε - ο έξοχος άνθρωπος - στα μετέπειτα χρόνια- σαράντα περίπου χρόνια από τότε: Αθήνα 18-09-1957. Αγαπητέ μου Παπαστάμο, Διάβασα την επιστολή σας στα «Κυμαίκά Νέα» και στο «Βήμα» και σας ευχαριστώ, που ασχοληθήκατε, με το μικρό εκείνο μελέτημα μου, για τα «Ευβοϊκά λαϊκά Πανηγύρια». Και που δικαιώνεται τις απόψεις μου. Είναι δυστυχώς αλήθεια πως οι ωραίες Ελληνικές Παραδόσεις - και μια τέτοια Παράδοση είναι και τα Πανηγύρια- φθείρονται, παραμορφώνονται και καθημερινά χάνονται. Μέσα στις λογής αυτές παραδόσεις κλείνονται πολύτιμες και δυστυχώς ανεπανάληπτες μορφές του Ελληνικού λαϊκού βίου, οι οποίες εξαφανίζονται καθημερινά από τους άσκεφτους και τους ξενολάτρες. Μέσα στις ανόθευτες παραδόσεις σώζεται αυτή η ίδια φυσιογνωμία του λαού, που πρέπει καθένας που σέβεται την καταγωγή του, την ιστορία του και το παρελθόν του, να πασκίζει με κάθε τρόπο να την διατηρεί απαραμόρφωτη. Στις ξένες χώρες που γύρισα - και γύρισα κάμποσες δόξα τω Θεώ - οι άνθρωποι φυλάνε με ευλάβεια αυτά τα κατάλοιπα του εθνικού τους βίου. Και κάθε χρόνο τις προβάλλουν, τις αναθυμούνται και τις γιορτάζουν με πανηγυρισμούς. Μονάχα εδώ θαρρούμε, πως οι παραδόσεις τα έθιμα και οι συνήθειες του τόπου, δεν έχουν αξία και τις γκρεμίζουμε κάθε μέρα με τούτο τον τρόπο. Μπορούμε νοθεύοντας να καταστρέψουμε τον ίδιο τον πολιτισμό μας την πανάρχαια Ελληνική μας καταγωγή. Το καταστροφικό Πνεύμα ΤΟ ισοπεδωτικό του «πολιτισμού», εισέδυσε δυστυχώς, βαθειά μέσα στα σπλάχνα του Ελληνικού χωριού και καθημερινά γκρεμίζει. Όσοι ζείτε - όσοι έχετε το ευτύχημα να ζείτε - στα χωριά και πιστεύετε στην ανάγκη να διατηρηθούν τα ελληνικά έθιμα και οι παραδόσεις βοηθείστε, με όποιον τρόπο μπορείτε, να μην αφανιστεί ό,τι μας συνδέει με το παρελθόν μας .Είναι χρέος ολωνών μας τούτο. Με τη φιλία μου Τάσος Ζάππας- Αριστοτέλους 135. Ο Ζάππας στάθηκε για την εποχή του αλλά και για μας σήμερα, μοναδικός! Τίμησε τα Ευβοϊκά Γράμματα. Οφείλουμε κι. εμείς να τον τιμούμε. Να λογαριάζουμε τις νικηφόρες στιγμές του Πνεύματος του. Ενός Πνεύματος, που έκανε λογοτεχνία, δημιουργώντας Πατρίδα και Νόστο! Λάτρευε τα τοπία - Ελληνικά και ξένα - ενώ ταυτόχρονα αγαπούσε δέκα φορές παραπάνω τον άνθρωπο. Και είναι απαραίτητο και πολύ ενδιαφέρον. Κάποιος από εμάς, από την γενιά μας, να γράψει την οντοψυχογραφική του μονογραφία. ΄Εχει χρόνο και γαλήνη να συνάξει στοιχεία και να σκεφτεί. Η Χαλκίς γύρω του καθεύδει, αδιάφορη για τους ανθρώπους, που θα πρόσφεραν με αδρό σχέδιο ψυχής, ένα μεγάλο μέρος από το ακριβό παρελθόν - παρόν μας.