ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΕΓΙΑΝΝΗΣ

ΤΑΣΟΣ ΖΑΠΠΑΣ

Από τα Ευβοϊκά του Τάσου Ζάππα

ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΝΤΕΓΙΑΝΝΗΣ

Ο Γιώργος Ντεγιάννης γεννήθηκε στους Στρόπωνες,στ’ανατολικά της Κεντρικής Εύβοιας ,στις 2 Αυγούστου 1885 και πέθανε στην Κύμη στις 28 Ιουλίου 1982,σχεδόν αιωνόβιος ,ύστερα από ένα πλατύ και μεστό κύκλο ζωής και δράσης.Η γερή κράση του, η φυσική δηλαδή κατασκευή του ,του επιτρέψανε με πλήρη διαύγεια να εργαστεί ως τις τελευταίες του μέρες.

 Γιός του Γιάννη και της Ρηνιώς του γένους Συκά ,από το Μετόχι,ανατράφηκε σαν μέλος πατριαρχικής αγροτοποιμενικής οικογένειας που την αποτελούσαν οι οικογένειες του πατέρα του και του αδερφού του πατέρα του Χριστόδουλου.Η οικογενειά του απασχολείτο στη γεωργία,υλοτομία,σε ιδιόκτητο δάσος,στην κτηνοτροφία και στη μελισσοκομία. Μετά την αποφοίτησή του από το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του,στάλθηκε στη Χαλκίδα για τη Μέση εκπαίδευση και κατοπινά στο Διδασκαλείο της Αθήνας.Στη συνέχεια διορίστηκε πρωτοβάθμιος  δάσκαλος στα 1905 στο γειτονικό με τη γενέτειρά του χωριό Στενή.

Το 1910 παντρεύτηκε τη Μαριγώ Χρ.Θεοφίλου από τους Ανδρονιάνους της Κύμης.Απόχτησαν εφτά παιδιά,από τα οποία έζησαν τα πέντε:

Ο Χρήστος,γιατρός,ο Ηλίας,υποπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού,Πολ.Μηχανικός,ο Γιάννης Οικονομολόγος,ο Σωτήρης,Πολιτικός Μηχανικός,για πολλά χρόνια διευθυντής στις Τεχνικές υπηρεσίες του Ε.Ο.Τ. και ο Θόδωρος αρχηγός Γ.Ε.ΕΘ.Α.

Λόγω των φιλελευθέρων  φρονημάτων του,ο Γιώργος Ντεγιάννης διώχτηκε επανειλημένα από την εργασία του.Μετά τη Στενή υπηρέτησε στην Κρήτη,στους Ανδονιάνους Κύμης,στη θέση στρατευμένου δασκάλου στα Ν.Λιόσια και το 1930 στην Αθήνα.Το 1937 υποβάλλει παραίτηση για να πάει στο Παρίσι, κοντά στην οικογένεια του Κυριάκου Ελ.Βενιζέλου,σαν κατ’οικον παιδαγωγός.Ξαναγυρίζει στην Ελλάδα το 1930,λίγο πριν από την κήρυξη του Β.Παγκοσμίου πολέμου.Το 1946 παραμένει συνταξιούχος,οπότε επανέρχεται στην Υπηρεσία και υπηρετεί στο Δημοτικό του Μαρασλείου ως το Μάρτιο του 1948.
Εκτός από τη δράση του σα δασκάλου στο σχολείο,που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους ειδικούς σαν τον Γληνό,τον Δελμούζο,τον Τριανταφυλλίδη,ανέπτυξε εξαιρετική δραστηριότητα στην προσπάθεια της πνευματικής_μορφωτικής εξύψωσης  του δάσκαλου,καθώς και στον συνδικαλιστικό τομέα.Μαθαίνει ξένες γλώσσες,γερμανικά,γαλλικά,αγγλικά,ιταλικά,εγγράφεται σε ξένα παιδαγωγικά παιδαγωγικά περιοδικά για να ενημερώνεται για τις σύγχρονες εξελίξεις της παιδαγωγικής.Μεταφράζει και δημοσιεύει πλήθος άρθρα απο ξένα περιοδικά.Διετέλεσε γεν.γραμματέας και πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας. Απο το 1946 διέκοψε κάθε συνδικαλιστική δράση.

Για το χαρακτήρα του Γιώργου Ντεγιάννη,το σχολείο δεν υπήρξε απλώς επάγγελμα αλλά λειτούργημα.Με την ακάματη εργατικότητά του,την ευρυμάθεια του και το ήθος του είχε καθιερωθεί ως ένας άριστος παιδαγωγός.Στη Στενή συνάντησα αρκετούς ,άνδρες και γυναίκες,περασμένους στα χρόνια ,που θυμούνται ακόμα το δάσκαλο Ντεγιάννη και μιλούνε με σεβασμό γι' αυτόν.Και ήταν διαβασμένοι άνθρωποι αυτοί που τον φέρνουν στη σκέψη τους και μιλάνε με αγάπη για τα φώτα που είχαν πάρει απο αυτόν ,μα και για την αυστηρότητά του.

 Ο Γιώργος Ντεγιάννης,συνείδηση βαθύτατα δημοκρατική ,δε στάθηκε μόνο ο γονιός που είδε να διαπρέπουν τα παιδιά του ,ούτε μόνο ο φωτισμένος δάσκαλος,ο δημοτικιστής.Υπήρξε μαζί ο άνθρωπος.Πολύεδρη φύση:εκπαιδευτικός,ιστορικός συγγραφέας,ερευνητής ,μεταφραστής.Για τη συγγραφική του δραστηριότητα μπορώ να σημειώσω ότι ,πέρα απο τα άρθρα,σχόλια και μεταφράσεις,που απο το 1021 στέλνει σε διάφορα παιδαγωγικά περιοδικά  και τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο ,δημοσιεύει σε βιβλία τα ακόλουθα αυτοτελή πρωτότυπα έργα και μεταφράσεις:
α.Πέντε συλλογές γλωσσικού υλικού,τοπωνυμιών και δημοτικών τραγουδιών,βραβευμένες από την Ακαδημία Αθηνών,το 1931.1932,1933 για το Γώσσάριο Στροπώνων και το 1935 για συλλογή τοπωνυμιών και δημοτικών ασμάτων Στροπώνων.
β.Το βιβλίο 'Μέσα στους λόγγους" το 1939.Γράφτηκε με αφορμή προκήρυξη της Ακαδημίας Αθηνών "για συγγραφή ελεύθερου αναγνώσματος  για τα δημοτικά σχολεία με θέμα το δάσος",που δεν βραβεύτηκε απο την Ακαδημία αλλά επαινέθηκε όμως πολύ απο την κριτική.
γ.Τη δίτομη ιστορική βιογραφία του ευβοέα ήρωα του 1821 Στρατηγού Νικ.Κριεζώτη.
δ.Το χρονικό των Διρφέων δημοσιευμένο  στο Αρχείο Ευβοικών Μελετών της Εταιρείας Ευβοικών Σπουδών.
Περα αποόλα αυτά ο Ντεγιάννης μετάφρασε πολλ'α παιδαγωγικά βιβλία και υπηρέτησε την εκπαίδευση.Διετέλεσε ακόμα διευθυντής,το 1947,του περιοδικού "Νεοελληνική Παιδεία".
Στα κατάλοιπά του υπάρχουν χειρόγραφα μιας βιογραφίας του γιου του Ηλία ,ήρωα της Εθνικής Αντίστασης του 1940-44,που εκτελέστηκε απο τους Γερμανούς  το 1943 στην Καισαριανή,η ιστορία της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας,δοσμένη απο την αυτοβιογραφήγηση του συγγραφέα. Τα Ομηρικά σχόλια στη μετάφραση της Οδύσσειας απο τους Καζαντζάκη -Καρκιδή διάφορες μεταφράσεις απο τα γαλλικά κ.λπ.
 Με τον Ντεγιάννη δεν είχα μια στενότερη επαφή γιατί η καθολική στέρηση της ακοής του ,μου θύμιζε τον Μπετόβεν,δημιουργούσε ενα τρομερό κενό ,που μας ανάγκαζε να το καλύπτουμε με γραφτές ερωτοαπαντήσεις. Σε γράμμα του από 27.9.1971 μου γράφει: "Δυστυχώς το πάθημά μου  στέρησε την άνεση που τη σέβονται τα χρόνια μου". Κι σε άλλο γράμμα 19.5.1977 σημειώνει ότι δεν έχω αφτιά,μα έχω ευτυχώς ματια  και διαβάζω πολλά".'Ετσι,αναγκαστικά η προσέγγιση γινόταν δύσκολη. Κάπως τεχνητή.Με τίμησε  ωστόσο με τη φιλία του και κρατάω κάποια του γράμματα που ορισμένα αναφέρονται εδώ.
Πέρα απο όσα έγραψε πάνω σε άλλους τομείς δημιουργίας εντυπωσιάζει η συγκινητική  αφοσίωσή του και προσφορά του ιδιαίτερα σε ότι σχετίζεται με τον ήρωα Νικόλαο Κριεζώτη.Ο Ντεγιάννης διάβαζε πολύ,ελληνικά και ξένα βιβλία,και συνάμα 'εγραφε πολύ σε μια ωραία και αψεγάδιαστη δημοτική γλώσσα. Απο ιδιοσυγκρασία φιλομαθής,μα και απο τη στέρηση της προφορικής ομιλίας,αναγκαζοταν να διαβάζει πολύ να πλουτίζει τον πνευματικό του οπλισμό και να γράφει. Προικισμένος με αναμφισβήτητο κρητικό στοχασμό,έκανε βιβλιοκρισίες,ερευνούσε,ενίοτε καυτηρίαζε,και κάποτε γωνιώδης απο ιδιοσυγκρασία καθώς ήταν και αμετακίνητος σε ότι στερεά πίστευε,μπορεί να ερχόταν σε σύγκρουση με άλλους που είχαν διαφορετική η αντίθετη γνώμη.Ίσως απο  κάτι τέτοιες αντιθέσεις,ενδεχομένως,να χαρακτηρίστηκε  πεισματάρης,παράξενος,γκρινιάρης.Μπορεί το ύφος του να ήταν κάπως αυστηρό ,όμως ήταν ευθύς και πάντα καλής προαίρεσης.
Αξίζει ιδιαίτερα να μνημονέψω εδω τους δυο τόμους που πραγματεύονται τον Κριεζώτη,έργο πολύχρονου μόχθου. Ο ίδιος στον προλογό του Α τόμου εξομολογείται ότι :" Ήρθε  καιρός που σταμάτησε η επαγγελματική πορεία κι ο Κλάδος των δασκάλων δε χρειαζόταν τους στοχασμούς μου και

στρώθηκε στην ιστορική έρευνα. Ο Α τόμος, σελ.540, με τίτλο  ¨Ο Νικόλαος Κριεζώτης  και υπότιτλο Απο τη συμβολή της Εύβοιας στην επανάσταση του 1821,εκδόθηκε το 1967 απο την Εταιρεία Ευβοικών.Ο πρώτος αυτός τόμος είναι αφιερωμένος στο γιό του.Γράφει πρρίν απο τον πρόλογο ο συγγραφέας:Στη μνήμη του γιου μου Ηλία αφιερώνεται.Τον εξετέλεσαν οι Γερμανοί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 19.6.1943. Και παραθέτει βαβαίωση του στρατιωτικού ακολούθου της Βρετανικής Πρεσβείας στη Αθήνα.Δοκίμασε μεγάλη χαρά ο Ντεγιάννης απο την έκδοση του Α τόμου του Κριεζώτη.Σε γράμμα του στις 21.3.1968 μου σημειώνει ανάμεσα στα άλλα:Στη ζωή μου δεν κατάγινα να μελανώνω μόνο το χαρτί..Ένιωσα βαθιά ικανοποίηση από τα συγχαρητήριά σας..Με ικανοποίησε και του ραδιοφωνικού σταθμού το σχόλιο.
Το 1971 εκδίδεται με δαπάνη,του συγγραφέα αυτή τη φορά ο τόμος Β σελίδες 416.Σε νεότερο γράμμα του 14.6.1971 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης του έργου,εκφράζει τη μεγάλη του χαρά και μου   γράφει,ανάμεσα στα άλλα:Για το μεγάλο πατριώτη έκαμα ότι μπορούσα για να συνθέσω την ιστορία του και ξόδεψα πιο πέρα 85.000 δραχμές για να μη μείνει στη μέση,το έργο. Είναι ζήτημα να πιάσω τα μισά.Αλλά αυτό δεν με απασχολεί.Με ικανοποιεί η  ολοκλήρωση.
 Ο Ντεγιάννης με την υπομονή και  τη μεθοδικότητά που τον χαρακτηρίζουν,διερευνά και στους δυο τόμους τη ζωή και εξιστορεί τους αγώνες και την προσφορά  του Ευβοέα ήρωα στην Επανάσταση του 1821,και ύστερα προσθέτοντας πλήθος εγγράφων και στοιχείων για τη ζωή και την πολεμική και πολιτική του δράση,απο την αρχή κι έως το τέρμα της ζωής του,το 1853. Ο συγγραφέας  στο τέλος του πρώτου μέρους του Α τόμου σημειώνει:Το ηφαίστειο της εξαιρετικά πολυκύμαντης ζωής του Κριεζώτη θα κρατηθεί σε ενέργεια πέρα απο το 1829 ως το 1853,έτος του θανάτου του.Αλλά και ύστερα από το σβήσιμό του οι κραδασμοί θα συνεχίζονται έντονα ως το 1863.Αυτή την πολυτάραχη ζωή του  Κριεζώτη παρουσιάζει ο συγγραφέας στο δίτομο έργο του.
 Με την έκδοση της δίτομης ιστορίας ο Ντεγιάννης έλπιζε ότι το κράτος θα αντιλαμβανόταν το χρέος του και θα έστηνε τον ανδριάντα του Κριεζώτη. Αυτό όμως δεν πραγματοποιήθηκε.Έτσι ο συγγραφέας δοκιμάζει
απογοήτευση  και πικρία,που αγνοήθηκε και δεν τιμήθηκε ο μεγάλος αγωνιστής,ούτε οι Αθηναίοι ξοφλήσανε ολόκληρο το χρέος τους με το να δώσουν σε ένα δρόμο το όνομά του."Χρειάστηκε ένας Βλαχογιάννης μου γράφει σε γράμμα του από 19.5.1977 για να στηθεί ανδριάντας ο Καραϊσκάκης  και να δοθεί το όνομά του σε στάδιο,ενώ ο Κριεζώτης δε βρήκε ιστοριογράφο αναστήματος και παραμένει άγνωστος.  Να αναγνωρίσουν κάποτε και οι Αθηναίοι τι του χρωστούν και και να του δώσουν θέση δίπλα στους εθνικούς ήρωες που δεν τους μειώνει γιατί δεν είναι από κανέναν κατώτερος.Για την ιστορία πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών έκανε στο αρμόδιο υπουργείο έγγραφο και προφορικά διαβήματα για να στηθεί μαρμάρινη η προτομή του Κριεζώτη στο Πεδίο του Άρεως, πλάι στις άλλες μορφές του Εικοσιένα.Όμως η πολιτεία δεν ευδόκησε να ανταποκριθεί θετικά «ελλείψει επαρκών πιστώσεων».

Με γράμμα μου είχα παρακαλέσει το Γιώργο Ντεγιάννη,σαν ερευνητή και ιστορικό,να με πληροφορήσει αν η οικογένεια του Ευβοιώτη συγγραφέα Νίκου Τσιφόρου καταγόταν από τους Στρόπωνες η τη Στενή ,γιατί το όνομα αυτό το είχα ακούσει επανειλημμένα όταν το χειμώνα του 1952 ανέβαινα στη Δίρφη. Απο την απάντηση που πήρα στις 25.3.1977,έμαθα τα ακόλουθα απλώς για την ιστορία τα αναφέρω:

‘¨Στο χωριό μου υπάρχει η Σπηλιά του Τσιφόρου. Εκεί στεγάστηκα δυο-τρείς άνοιξες-στο ξεΜάρτιασμα-σαν βοσκόπουλο στα 11-13 χρόνια μου.Η τοπωνυμια το δείχνει καθαρά πως τη σπηλιά την είχε ο τσοπάνης Τσιφόρος.Απο το χωριό μου έχουν μεταναστεύσει στο εσωτερικό από το 1833 έως το 1941 που έκαμα κατάλογο 134 οικογένειες. Αν σας τύχει ευκαιρία ξετάχτε το.Θα έχει φύγει τον καιρό της Τουρκιάς”.

Εξέτασα,σύμφωνα με την υπόδειξη,και συμπληρώνω ότι με το γράμμα τουαπο 10.10.83 ο δήμαρχος Λίμνης Γιάννης Μπλουκίδης-σε απάντηση δικού μου-με πληροφορεί ότι ο Νίκος Τσιφόρος,γεννήθηκε στη Λίμνη στις 15.10.1911 και είναι γραμμένος στα Μητρώα Αρρένων του Δήμου με αύξοντα αριθμό 26.Προσθέτω ακόμα ότι,όπως με πληροφορεί με γράμμα του από 11.8.1980 ο τότε γραμματέας του Δήμου Καρύστου Παναγιώτης Ελ.Μπουρνέλος, η μητέρα του Νίκου Τσιφόρου ήταν Καρυστινιά,Βιργινία Αριστείδη Χατζηνικολή.

Κλείνω το σημείωμά μου τούτο,που το αφιερώνω σαν ελάχιστη τιμή,στη μνήμη του σεβάσμιου φίλου μου Γιώργου Ντεγιάννη.
ΤΑΣΟΣ ΖΑΠΠΑΣ
ΕΥΒΟΙΚΑ Γ
Σελ.158 έως 162