Η ΔΙΡΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (του Δημήτρη Μπαρσάκη)

Η ΔΙΡΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

(του Δημήτρη Μπαρσάκη)

Ο γραμματικός του 2ου αι. μ.Χ. Αίλιος Ηρωδιανός (Περί παρωνύμων, 3,2.884.7-8) και ο ιστορικός-γεωγράφος του 5ου/6ου αι. μ.Χ. Στέφανος Βυζάντιος (Εθνικά, 234.17), καταγράφοντας τη Δίρφη ως όρος της Εύβοιας, προσθέτουν ότι εκεί λατρευόταν η Ήρα η Διρφύα ("Διρφύα ἡ Ἥρα τιμᾶται"), που σημαίνει ότι κάπου στο όρος υπήρχε ναός της Ήρας. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι ο ναός βρισκόταν στην κορυφή της Δίρφης, όπως ορισμένοι διαδίδουν· αντίθετα, το λογικό θα ήταν να έκειτο χαμηλότερα, σε κάποιο πλάτωμα στις πλαγιές ή στους πρόποδες.

Ο Ευφορίων, Χαλκιδέος ποιητής του 3ου/2ου αι. π.Χ., χαρακτηρίζει τη Δίρφη τραχεία ("Δίρφυν ἀνὰ τρηχεῖαν", απόσπ. 73.1), με την έννοια ότι είναι απότομη και βραχώδης.

Ο Σιμωνίδης ο Κείος, ποιητής του 5ου αι π.Χ., σε ένα επιτύμβιο επίγραμμά του αφιερωμένο στη μνήμη πεσόντων Αθηναίων οπλιτών, δίνει την πληροφορία ότι τους βρήκε ο θάνατος κάτω από την πτυχωτή πλαγιά της Δίρφης ("Δίρφυος ἐδμήθημεν ὑπὸ πτυχί", Επιγράμματα, 16.26.1).

Ο Ευριπίδης, ο μεγάλος τραγικός ποιητής του 5ου αι. π.Χ., στην τραγωδία του Ηρακλής, αναφέρει την παράδοση ότι το βασιλιά Λύκο, ο οποίος σκότωσε το βασιλιά Κρέοντα και σφετερίστηκε το θρόνο της Θήβας, τον είχε θρέψει η Δίρφυς η Αβαντίς, δηλαδή ότι ο Λύκος είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Δίρφη της Εύβοιας ("Δίρφυν τ' ἐρωτῶν ἥ σ' ἔθρεψ' Ἀβαντίδα", στ. 185).

O Λυκόφρων, Χαλκιδέος λόγιος και ποιητής του 4ου/3ου αι. π.Χ., στην τραγωδία του Αλεξάνδρα (ή Κασσάνδρα), μνημονεύει του Διρφωσσού και των Διακρίων τα σπήλαια ("Διρφωσσοῖο καὶ Διακρίων γωλειὰ", στ. 375-376). Από τα συμφραζόμενα (βλ. στ. 373-386) φαίνεται ότι ο Διρφωσσός και τα Διάκρια είναι όρη της Εύβοιας, οι πλαγιές των οποίων (ενν. οι ανατολικές) καταλήγουν βραχώδεις στο Αιγαίο. Ο Λυκόφρων, εν προκειμένω, κάνει λόγο για τα ξεβρασμένα πτώματα των Ελλήνων (Αχαιών) ναυαγών στις θαλασσοσπηλιές των δύο αυτών ορέων. Τα Διάκρια όρη πρέπει να ταυτίζονταν με τον Πυξαριά, την επιμήκη παραφυάδα της Δίρφης, η οποία "διακρίνει" (διαχωρίζει) το κεντρικό από το βόρειο τμήμα της Εύβοιας, έχοντας όντως και πολλές θαλασσοσπηλιές προς το Αιγαίο. Το ορωνύμιο Διρφωσσός δεν μαρτυρείται από άλλον αρχαίο συγγραφέα, αλλά εφόσον ανήκει σε ευβοϊκό όρος, αυτό δεν θα μπορούσε ασφαλώς να είναι κάποιο άγνωστο ή ανώνυμο όρος, παρά αυτή τούτη η Δίρφη, με τις γνωστές άλλωστε θαλασσοσπηλιές της στο Αιγαίο. Είναι δε εμφανής η πρόθεση του ποιητή να προσδώσει επικό χαρακτήρα στο όνομα, εξού και η επική κατάληξη "-(σσ)οιο" στη γενική (πβλ. Παρνησσοῖο, κατά τον Ησίοδο κ.ά.). Ωστόσο, έχει υποστηριχθεί από μια μικρή μερίδα μελετητών και η άποψη ότι ίσως ο Διρφωσσός είναι ποταμός της Δίρφης και ορισμένοι έχουν σπεύσει να τον ταυτίσουν με το ποτάμι των Στροπώνων, χωρίς πάντως αξιόλογα επιχειρήματα.

© Δημήτρης Μπαρσάκης, 2014

ΒΙΝΤΕΟ

ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:Heaven Music Kids

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Τάσος Ιωαννίδης

Γεννήθηκε στη Φλώρινα όπου τελείωσε το Λύκειο. Πήγε για σπουδές στην Αυστραλία και αρχικά σπούδασε Πληροφορική στο Πολυτεχνείο της Μελβούρνης RMIT. Στη συνέχεια, σπούδασε στο Ωδείο της Μελβούρνης MELBA από όπου και αποφοίτησε με κύριο όργανο την κλασική κιθάρα. Συνέχισε τις σπουδές του στο NEW ENGLAND UNIVERSITY, για να ειδικευτεί στη σύνθεση μουσικής κινηματογράφου.

Έγραψε μουσική για πολλές ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα που έχουν κυκλοφορήσει διεθνώς:
Silver Brumby (Πρώτο Βραβείο Μουσικής Κινηματογράφου στην Αυστραλία 1994, με πρωταγωνιστή τον Russell Crowe) - Win Some Lose Some - A Stitch in Time - Sky Trackers - Living with the Gun - Under the Skin - Youth Express - Seven Deadly Sins - Fashion Dreams - Six Pack - The Silver Brumby (σειρά παιδικών κινουμένων σχεδίων) - The Gift of Sharing - On SBS Tonight - Exandris - Adventures on Kythera - Island - In too Deep - Entrée Jacques - Say Good Day - Fast Moves - The Gift - Touch the Sun - Cyprus Divided - Independent Company - Australian Cameleers - Flowers of Retimon - Writers Playhouse - The Young Wife - Song for Melbourne - Andra - Treasure of Macedonia.

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ. ΑΚΟΥΕΙ ΚΑΝΕΙΣ;

από ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ (Homo-Naturalis.gr)

Σύμφωνα με την εκτίμηση του Τμήματος Γεωλογίας του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών, τα απολιθώματα των Καμπιών χρονολογούνται στη λεγόμενη Πλειόκαινο υποπερίοδο του Καινοζωικού αιώνα, που άρχισε πριν 10 εκατομμύρια χρόνια και τελείωσε πριν από 3 ή 1 εκατομμύρια χρόνια. Το κλίμα την περίοδο αυτή είναι τροπικό. Μεγάλα, πυκνά δάση, βλάστηση οργιώδης και άφθονα νερά καλύπτουν σε μεγάλη έκταση την περιοχή, που εντοπίστηκαν τα απολιθώματα. Ένα από τα σημαντικότερα παλαιοντολογικά ευρήματα, που φαίνεται να ξένισε την ομάδα των ερευνητών την ημέρα που τους τα παρουσιάσαμε μαζί με τον αγαπητό Γιάννη Παύλου , στο κτήμα του οποίου βρέθηκαν τα απολιθώματα, είναι εκείνο του Τάπιρου. Το ζώο αυτό είναι σπάνιο ή και ανύπαρκτο στον ευρωπαϊκό χώρο.

Η ψυχή όλων μας μας ματώνει γι΄αυτό το έγκλημα, που δε γίνεται πρώτη φορά στην

ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ ΓΙΑ ΒΡΕΦΗ

Η ενορχήστρωση και ο προγραμματισμός έγιναν από τον Κώστα Κατωμέρη, ενώ το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Σπύρος Χρύση Δημητριάδης. Η ηχογράφηση και η μίξη έγιναν στο studio Sierra από τους Δημήτρη Μουρλά και Αλέξανδρο Χρυσίδη.

Στο οπισθόφυλλο του δίσκου ο Τάσος Ιωαννίδης σημειώνει: «Η μουσική για τα παιδιά είναι η πνευματική μας τροφή της ψυχούλας τους. “Φως ιλαρόν” για την συναισθηματική τους νοημοσύνη.

Εκδρομή στη ΣΤΕΝΗ

Στενή Ευβοίας///Greece Euboea Steni

OI EIKONEΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΟΠΑΝΑΓΙΑΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΕΡΕΥΝΕΣ 13.05.2018 • ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

                                      Η περιπέτεια τεσσάρων τοιχογραφιών

 Η μυθιστορηματική πλοκή της κλοπής αγιογραφιών το ’78 από την Εύβοια και η δίκη που ξεκίνησε στο Εφετείο Αθηνών.

Μπορεί οι λιγοστές σκεπές του χωριού Λούτσα να φαίνονται στο βάθος του ορίζοντα, μέχρι εδώ όμως δεν φτάνει κανένας ήχος που να υποδηλώνει ανθρώπινη παρουσία ολόγυρα. Κρυμμένος στους πρόποδες του όρους Δίρφυς, υπό τη σκιά ενός υπεραιωνόβιου πλατάνου, στέκει ο ιερός ναός Παλαιοπαναγιάς Στενής Ευβοίας. Στο γείσωμα της ασβεστωμένης πρόσοψής του διακρίνεται μια στρογγυλή οπή. Από αυτή τρύπωσε μέσα, μια νύχτα του 1978, ένας επιδέξιος αρχαιοκάπηλος. «Έφαγε» με το σκαρπέλο του τα τοιχώματα και χάθηκε με λεία τέσσερις σπάνιες αγιογραφίες.

Η οπή από την οποία μπήκε ο αρχαιοκάπηλος στο ναό.

Επέλεξε τους Αγίους Ερμόλαο, Νικήτα, Μακάριο τον Αιγύπτιο και Νέστορα. Αποτοίχισε τα πορτρέτα τους, όχι την ολόσωμη μορφή τους, για να μπορεί να τα διαχειριστεί πιο εύκολα σε μελλοντικές αγοραπωλησίες. Οι άγιοι άλλαξαν χέρια, ώσπου εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν το 2006 σε γκαλερί στη Βασιλεία της Ελβετίας. Το 2010 επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα.

Τέσσερις δεκαετίες μετά την κλοπή τους, όμως, η περιπέτειά τους δεν έχει τελειώσει. Τον περασμένο μήνα ξεκίνησε στο Β΄ Πενταμελές Εφετείο Αθηνών η δίκη σε δεύτερο βαθμό κατά του Ιταλού εμπόρου τέχνης που κατηγορείται ότι τις είχε στη συλλογή του.

Μέσα από σπάνιες μαρτυρίες και ντοκουμέντα, η «Κ» παρουσιάζει άγνωστες πτυχές της ιστορίας των τεσσάρων αγιογραφιών, από τη μυστική συμφωνία αρχαιοκαπήλων στις φυλακές του Κορυδαλλού το 1977, μέχρι τις εντατικές προσπάθειες για την επιστροφή των κλοπιμαίων στην Ελλάδα.

Το κύκλωμα

Η σπάνια εικόνα της Σταυρώσεως όπως είχε δημοσιευτεί στην «Καθημερινή» μετά τη σύλληψη του αρχαιοκάπηλου.

Όλα ξεκίνησαν με μια επιτυχή αστυνομική επιχείρηση. Ήταν Δεκέμβριος του 1976, όταν η Γενική Ασφάλεια Αθηνών εξάρθρωσε ένα από τα μεγαλύτερα κυκλώματα αρχαιοκαπήλων. Στην κατοχή τους βρέθηκαν 63 εικόνες, αλλά και 80 έργα που είχαν κλαπεί από το σπίτι του ζωγράφου Σπύρου Παπανικολάου στην Κηφισιά. Μεταξύ των συλληφθέντων βρισκόταν και ένας γνωστός έμπορος έργων τέχνης, ο οποίος προφυλακίστηκε τότε στον Κορυδαλλό. Εκεί γνώρισε τον μελλοντικό του συνεταίρο, έναν σεσημασμένο κακοποιό από τον Πύργο Ηλείας που δήλωνε τοπογράφος στο επάγγελμα. Του πρότεινε να στραφεί στην κλοπή εκκλησιαστικών εικόνων, λέγοντας ότι η «δουλειά αυτή έχει πολύ ψωμί».

Με την αποφυλάκισή του ο τοπογράφος ανέλαβε δράση. Τα χτυπήματά του απλώθηκαν σε όλη την ελληνική επικράτεια. Του αποδίδονται διαρρήξεις σε ναούς και μονές στη Χαλκιδική, στην Ημαθία, στις Σέρρες, στη Θεσσαλονίκη και στη Λακωνία. Αλλού έκοβε τα σιδερένια κιγκλιδώματα στα παράθυρα και αλλού εντόπιζε ανασφάλιστες πόρτες. Η αστυνομία τότε τον χαρακτήριζε: «ιδιαιτέρως επικίνδυνο».

Τη νύχτα της 10ης Ιανουαρίου 1979, πάντως, πραγματοποίησε την πιο εντυπωσιακή του κλοπή. Εισέβαλε στον ιερό ναό Ελκόμενου Χριστού Μονεμβασιάς και αφαίρεσε 35 εικόνες, μεταξύ των οποίων αυτή της Σταυρώσεως, διαστάσεων 1,66Χ1,55 μ. Την τεμάχισε στα τρία για να μπορέσει να την κουβαλήσει. Εκείνη την εποχή η εκτιμώμενη αξία της έφτανε τα 100 εκατομμύρια δραχμές.

Το δρομάκι που οδηγεί σήμερα στον ναό της Παλαιοπαναγιάς στην Εύβοια.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, για να καλύψει τα ίχνη του μοίρασε τα κλοπιμαία σε δύο κρυψώνες. Σε μια γκαρσονιέρα στην οδό Ευγενίου Καραβία στα Κάτω Πατήσια, που νοίκιασε με το ψευδώνυμο Μάριος Παπαδόπουλος, και σε ισόγειο της οδού Δελαπόρτα στου Γκύζη, που διατηρούσε με τα ψευδή στοιχεία Γιώργος Γκολφινόπουλος.

Ένας 54χρονος συνεργός του, γεωπόνος στο επάγγελμα, του είχε παραχωρήσει και το εξοχικό του στον Μαραθώνα για να φυλάξει εκεί ορισμένες από τις εικόνες. Τον είχε προμηθεύσει και με υδροκυάνιο για να δηλητηριάσει τα σκυλιά ενός μοναστηριού που επρόκειτο να διαρρήξει.

Δημοσίευμα στην «Καθημερινή» για τη σύλληψη του δράστη το 1980.

Ο θόρυβος που προκλήθηκε από τις εφημερίδες μετά την κλοπή στη Μονεμβασιά κινητοποίησε τον τοπογράφο. Κατάλαβε ότι κατείχε αντικείμενα ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Απέρριψε την πρόταση του συνεταίρου του, ο οποίος προσέφερε 500.000 δραχμές για όλες τις εικόνες και ανέλαβε να διαπραγματευθεί ο ίδιος την πώλησή τους. Αναζήτησε αγοραστή μέχρι και στις ΗΠΑ, στο Σικάγο, στη Νέα Υόρκη και στο Ντιτρόιτ. Χωρίς τη βοήθεια έμπειρου μεσάζοντα, όμως, ήταν ζήτημα χρόνου να πιαστεί.

Στις 22 Φεβρουαρίου 1980 ετοιμαζόταν για ένα ακόμη ραντεβού με πελάτη στο Κολωνάκι. Ο άνδρας που επί τέσσερις μήνες παρουσιαζόταν στον ίδιο ως Γερμανός αρχαιολόγος ήταν στην πραγματικότητα μυστικός αστυνομικός. Ο τοπογράφος συνελήφθη προτού τον συναντήσει για μια πώληση.

Στο αυτοκίνητο και στα κρησφύγετά του βρέθηκαν περισσότερες από 30 εικόνες, ένα περίστροφο, διαρρηκτικά εργαλεία όπως πένσες, λίμες, πριόνια και ψαλίδια κοπής μετάλλων, πλαστές πινακίδες κυκλοφορίας, μια ανδρική περούκα και μια στολή υπολοχαγού. Μεταμφιεζόταν συχνά για να εποπτεύσει τους στόχους του πριν από κάθε χτύπημα. Ο ίδιος είπε ότι με την περούκα παρίστανε «τον θρησκόληπτο γέρο» για να μη κινεί υποψίες.

Τον Μάιο του 1984, το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών τον έκρινε ένοχο για κλοπές κατ’ εξακολούθηση και εκτίμησε ότι η ζημιά που υπέστη το δημόσιο από τη δράση του ξεπερνούσε τα 2 εκατομμύρια δραχμές. Καταδικάστηκε σε ισόβια. Στην κατοχή του τότε δεν βρέθηκαν οι σπάνιες τοιχογραφίες της Στενής Ευβοίας, αλλά του αποδίδεται και αυτό το χτύπημα.

Τα ίχνη των τεσσάρων αγίων παρέμειναν χαμένα για πολλά χρόνια. Ώσπου τον Μάρτιο του 2007, έφτασε στη Δίωξη Αρχαιοκαπηλίας στην Ελλάδα ένα CD με φωτογραφίες 6.000 αντικειμένων που είχαν κατασχεθεί στην Ελβετία. Ανάμεσα σε ελληνικές αρχαιότητες υπήρχαν και οι Αγιοι Ερμόλαος, Νικήτας, Μακάριος και Νέστορας. Ο αγώνας για τη διεκδίκησή τους μόλις ξεκινούσε.

Η διεκδίκηση

Τον Ιούλιο του 2000, η εισαγγελία της Ρώμης έστειλε αίτημα δικαστικής συνδρομής στην Ελβετία και δύο χρόνια αργότερα η αστυνομία εισέβαλε στην γκαλερί που διατηρούσε στη Βασιλεία ο έμπορος έργων τέχνης Τζιανφράνκο Μπεκίνα μαζί με τη σύζυγό του. Κατασχέθηκαν εκατοντάδες αρχαιότητες, ενώ το τεράστιο αρχείο εγγράφων και φωτογραφιών που εντοπίστηκε, χρησιμεύει μέχρι και σήμερα στην ταυτοποίηση και στον επαναπατρισμό αντικειμένων που πιθανότατα αποτελούν προϊόντα λαθρανασκαφής.

Σε εκείνα τα ευρήματα περιλαμβάνονταν και οι τέσσερις τοιχογραφίες του ιερού ναού Παλαιοπαναγιάς Στενής Ευβοίας. Τη διεκδίκησή τους ενώπιον των ελβετικών αρχών ανέλαβε εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου ο δικηγόρος Αθηνών - Ζυρίχης Ηλίας Μπίσιας.

«O αγώνας μιας χώρας κατά της διασυνοριακής αρχαιοκαπηλίας είναι επί της ουσίας μια αδιάκοπη και άνιση μάχη κατά του οργανωμένου εγκλήματος. Διαπιστώνουμε από την εμπειρία της διεκδίκησης αρχαιοτήτων που βρίσκονται στο εξωτερικό, ότι η διαμετακόμιση των πολιτιστικών αγαθών μπορεί να περιοριστεί σημαντικά, εφόσον υπάρχουν σύγχρονες υποδομές εντοπισμού και τεκμηρίωσης, αγαστές συνέργειες μεταξύ των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, των διωκτικών αρχών και της Δικαιοσύνης και φυσικά επαρκή κονδύλια χρηματοδότησης», λέει στην «Κ» ο κ. Μπίσιας.

«Παρά τις αντικειμενικές ελλείψεις των υποδομών μας, καταφέραμε με πενιχρά μέσα αλλά με πολύ μεγάλη θέληση και συλλογική προσπάθεια να τεκμηριώσουμε ενώπιον της ελβετικής εισαγγελίας, ότι οι επίμαχες τοιχογραφίες εκλάπησαν στην Ελλάδα το 1978 και θα έπρεπε κατά τα οριζόμενα στον νόμο να επιστρέψουν, ως προϊόν εγκλήματος, εκεί όπου ανήκουν», προσθέτει.

Έπειτα από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, τον Δεκέμβριο του 2009, η σύζυγος του Μπεκίνα συναινεί ανέκκλητα στον επαναπατρισμό των τοιχογραφιών. Δύο μήνες αργότερα, φτάνουν στην Ελλάδα, συντηρούνται και φυλάσσονται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο.

Ειδικοί, ξεναγούν στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού το 2010 στο χώρο συντήρησης των τοιχογραφιών. (Φωτογραφία: ΑΠΕ)

Πριν από την κλοπή, η μόνη φωτογραφική απεικόνιση των τοιχογραφιών είχε αποτυπωθεί στο βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίο του τότε αρχιμανδρίτη και νυν Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, «Μεσαιωνικά Μνημεία Ευβοίας». Η δική του μελέτη, δημοσιευμένη το 1971, βοήθησε καθοριστικά.

«Χωρίς τη συμβολή της, οι νομικές μας ενέργειες δεν θα ευδοκιμούσαν και η επιστροφή των τοιχογραφιών θα ήταν αδύνατη», λέει ο κ. Μπίσιας.

Η δίκη

Στο βιβλίο του Αρχιεπισκόπου αναφέρθηκαν και οι δύο μάρτυρες της πολιτικής αγωγής, που εξετάστηκαν στις 18 Απριλίου στο Β΄ Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, κατά την εκδίκαση της υπόθεσης των τοιχογραφιών με κατηγορούμενο τον Μπεκίνα σε δεύτερο βαθμό. Η αρχαιολόγος Μαρίνα Παπαδημητρίου είπε ότι με το έργο του ο κ. Ιερώνυμος τεκμηρίωσε την αγιοκατάταξη, δηλαδή τη σειρά με την οποία εμφανίζονται οι άγιοι.

Αριστερά η τοιχογραφία του Αγίου Μακαρίου σε φωτογραφία που είχε βγάλει για τη μελέτη του ο νυν Αρχιεπίσκοπος και δεξιά η ίδια τοιχογραφία μετά τον επαναπατρισμό της το 2010.

Η τοποθεσία του ναού. (Χάρτης: Νότης Ρήγας/ Ατελιέ «Κ»)

Διευκρίνισε ακόμη ότι ο σταυρεπίστεγος ναός της Παλαιοπαναγιάς έχει κηρυχθεί ιστορικό μνημείο και προστατεύεται από την αρχαιολογική υπηρεσία. «Θεωρώ ότι είναι ανεκτίμητα έργα», είπε για τις τέσσερις τοιχογραφίες του 16ου αιώνα, η συνολική αξία των οποίων έχει υπολογιστεί στις 160.000 ευρώ.

Ο αρχαιολόγος Βασίλης Σακελλιάδης, μάρτυρας και αυτός της πολιτικής αγωγής, εξήγησε σε σχετική ερώτηση του προέδρου της έδρας ότι «οι έμποροι αρχαιοτήτων πρέπει να ελέγχουν την προέλευση και να έχουν νόμιμα παραστατικά για ό,τι αγοράζουν και εμπορεύονται».

Ο Μπεκίνα δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο. Η υπεράσπισή του υποστήριξε στην πρώτη ημέρα της δίκης ότι οι τοιχογραφίες ανήκουν στην ελληνική Εκκλησία και ότι αυτή θα έπρεπε να παραστεί ως πολιτική αγωγή αντί του ελληνικού Δημοσίου. Αναφέρθηκε στη συναίνεση που προηγήθηκε του επαναπατρισμού και επικαλέστηκε άλλη πρόσφατη καταδίκη του Μπεκίνα στην Ελλάδα σε δεύτερο βαθμό για υπεξαίρεση. Αυτή η υπόθεση, όπως και το σύνολο των κατασχεμένων αντικειμένων στην Ελβετία, αφορούσαν αρχαιότητες και όχι εικόνες αγίων. Η υπεράσπισή του ανέφερε στο δικαστήριο ότι ο Ιταλός εμπορευόταν μόνο την αρχαία τέχνη, δεν ήταν σχετικός με τα βυζαντινά αντικείμενα και δεν μπορούσε να γνωρίζει την αξία τους ή ότι αποτελούσαν δημόσια περιουσία.

Ο πρόεδρος της έδρας και ο εισαγγελέας ζήτησαν να παραστεί ο κατηγορούμενος στην επόμενη δικάσιμο τον Ιούνιο. Οπως αναφέρθηκε, όμως, στο δικαστήριο, είναι 80 ετών, καταβεβλημένος και παραμένει άγνωστο εάν θα ταξιδέψει στην Ελλάδα.

Ο ναός

Παρά το μικρό του μέγεθος, ο ναός της Παλαιοπαναγιάς είναι κατάγραφος με παραστάσεις αγίων. Τα έργα του συνδέονται με ζωγράφο του 16ου αιώνα της αποκαλούμενης σχολής των Θηβών. Η πρώτη αρχαιοκαπηλική δράση στον ναό καταγράφηκε τον Μάρτιο του 1975 από τον τότε έφορο Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Μύρωνα Μιχαηλίδη.

Η πίσω πλευρά του ναού Παλαιοπαναγιάς στην Εύβοια.

Ακολούθησαν και άλλα παρόμοια χτυπήματα τα επόμενα χρόνια. Οι τοιχογραφίες δεν είναι συνήθης στόχος των αρχαιοκαπήλων, καθώς απαιτούνται κόπος και χρόνος για την αποκόλλησή τους. Το μικρό εκκλησάκι της Παλαιοπαναγιάς όμως ήταν εύκολος στόχος, λόγω της ερημικής τοποθεσίας του, αλλά και της μεγάλης αξίας των έργων που το κοσμούν.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συνήθης πρακτική είναι να τελαρώνονται οι τοιχογραφίες αφού αποσπαστούν. Δηλαδή να μετατρέπονται σε κάποια μορφή πίνακα για να μπορούν πιο εύκολα να μεταφερθούν και να πωληθούν στην παράνομη αγορά.

Μετά την κλοπή του 1978, κατά την οποία έγιναν σημαντικές φθορές (καταστράφηκαν μέχρι και δομικά υλικά του ναού), συντηρητές αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού έλαβαν έκτακτα μέτρα και κόλλησαν γάζες στα όρια τοιχογραφιών που κινδύνευαν να καταρρεύσουν. Οι γάζες αφαιρέθηκαν έπειτα από χρόνια, όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης.

Κάθε χρόνο, στις 23 Αυγούστου, ο ναός υποδέχεται τους κατοίκους των γύρω χωριών. Πραγματοποιείται λειτουργία και ακολουθεί γλέντι στον περίβολό του. «Αλλιώς, είναι κλειστή η εκκλησία», λέει στην «Κ» ο Αγγελος Μπασνάς, κτηνοτρόφος που σε κοντινή απόσταση από τον ναό έχει ένα κοπάδι πρόβατα. «Ακούγονται πολλά, για άτομα που φτάνουν εδώ με ανιχνευτές μετάλλων», προσθέτει και δείχνει τον πλάτανο μπροστά από τον ναό.

Παλιές λέξεις της Στενής-Ψ

Ψαλίδα:. α ) Ισχυρό και μεγάλο ψαλίδι. β.)Έλικας της κληματαριάς που είναι χρήσιμος για την αναρρίχηση του φυτού. γ ) Πάθηση της τρίχας του κεφαλιού η οποία σκίζεται στα δύο και δεν μεγαλώνει άλλο. δ ) Είδος ερπετού (η σκολόπεντρα).

Ψαλίδια:. Δοκάρια που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή της οροφής των σπιτιών.

Παλιές λέξεις της Στενής-Χ

Χαβάνι:. Χάλκινο δοχείο με γουδοχέρι, στο οποίο «κοπανούσαν» τα διάφορα μπαχαρικά, συνήθως για κατασκευή γλυκών.

Χαβάς:. Η μελωδία, ο σκοπός ενός τραγουδιού. Το λέμε και για τους ανθρώπους που συνεχίζουν την ίδια λαθεμένη τακτική τους, παρά τις αντιδράσεις των άλλων (το χαβά του αυτός).

Παλιές λέξεις της Στενής-Φ

Φαδοκούβαρο:. Το κουβάρι με το υφάδι, που με τη βοήθεια της ανέμης, γινότανε μασούρι και το έβαζαν στη σαΐτα για την ύφανση.

Φαΐ:. Η λιωμένη ελιά από τις ρόδες στο αλώνι του λιοτριβιού. Επίσης τα υλικά με τα οποία «γεμίζουμε» διάφορες πίτες ή γλυκά ταψιού.

Φάκα:. 1) Ποντικοπαγίδα. 2) Ειδική φράση: πιάστηκε στη φάκα: συνελήφθη επ΄ αυτοφώρω ή αποκαλύφθηκε, ενώ ετοίμαζε κάτι πονηρό ή κακό.

Παλιές λέξεις της Στενής-Υ

Υνί:. Τριγωνική αιχμηρή άκρη του αλετριού

Υφάδι:. και Φάδι:. Το νήμα που περνιέται με τη σαΐτα και πλέκεται στον υφαντικό ιστό, κάθετα στο στημόνι.

Υποκοντριάζομαι. (΄πουκουντριάζουμι):. Αποβλακώνομαι, γίνομαι

Παλιές λέξεις της Στενής-Τ

Ταγάρι:. Σάκος υφαντός με πολλά κεντίδια, χοντρός και ανθεκτικός, με το ταγαρόσκοινο, με το οποίο μπορούσες να κρεμάσεις το ταγάρι στον ώμο σου Υπήρχαν και ταγάρια διάφορα, όπως απλό, ανταμωτό κ.α. που τα χρησιμοποιούσαν για διάφορες δουλειές, ενώ τα κεντητά τα χρησιμοποιούσαν κυρίως για επίσημες περιπτώσεις, όπως τα πανηγύρια στα εξωκκλήσια, όταν κατέβαινα για ψώνια στη Χαλκίδα και αλλού.

Ταΐ:. Το φαγητό των ζώων.

Ταΐστρα:. Σκεύος από το οποίο ταΐζονται τα ζώα, κυρίως τα οικόσιτα.

Παπακατσαφούτης

Την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες. οι Γερμανοί, οι Ιταλοί, τα τάγματα ασφαλείας, οι αντάρτες. Κινδύνευες ανά πάσα στιγμή να θεωρηθείς φιλικός ή εχθρικός προς

Στου Χότζα

Στη στενή χαράδρα, που ενώνει την Πάνω με την Κάτω Στενή, υπάρχει τοποθεσία επονομαζόμενη «Στου Χότζα».

Όπως είναι γνωστό, τα τοπωνύμια έχουν πάντα κάποια σχέση με τυχόν υπάρχοντες ιερούς ναούς, μονές και εξωκλήσια, με τη μορφή και το χρώμα του εδάφους, τα νερά, τα διαιτώμενα ζώα, την κυριότητα του κτήτορος, εκ της ιστορίας ή και ποικίλων τοπικών παραδόσεων, αναφερομένων σε διαδραματισθέντα γεγονότα κλπ.

Παλιές λέξεις της Στενής-Σ

Σαβάνωμα:. Το περιτύλιγμα του νεκρού με σάβανο. Το σάβανο είναι ένα άσπρο πανί, που του ανοίγουν μία τρύπα για να περνάει το κεφάλι, κανονίζοντας, ώστε το μπροστινό μέρος να είναι πιο μεγάλο από το πισινό. Αφού σαβανωθεί ο νεκρός, μετά τον ντύνουν με τα ρούχα του.

Σαϊάζομαι:. Όταν φοράω χοντρά ρούχα, για να αποφύγω το κρύο.

Σαΐτα:. Εργαλείο υφαντικό, με το οποίο περνούν το υφάδι, μέσα από τις κλωστές του στημονιού. Επίσης σαΐτα λέμε και το ξύλο εκείνο, με το οποίο απλώνουμε σε φύλλο το ζυμάρι «ανοίγουμε φύλλο», για να φτιάξουμε πίτα, χυλοπίτες, φτιαχτά μακαρόνια κ.α.

Στενιώτικη «Γραμματική».

Η γλώσσα, αυτό το ακοίμητο ποτάμι, παίρνει στο διάβα του ανά τους αιώνες, αρώματα ενός εξαίσιου πολυπολιτισμικού ανθόκηπου και μας τα προσφέρει αφειδώλευτα να τα μυρίσουμε.

Η πολυπολιτισμικότητα, δεν ήταν άνωθεν επιβεβλημένη-κομμένη και ραμμένη στα μέτρα κάποιων-αλλά από κάτω, από τη βιοπάλη, μια πολύχρονη, οδυνηρή διαδικασία, μια γέννηση, μια δημιουργία.

Τούρκικες, σλάβικες, αλβανικές, ιταλικές και κυρίως αρχαιοελληνικές προσμίξεις, στολίζουν τούτο το περιβόλι.

Παλιές λέξεις της Στενής-Ρ

Ραβδί:. Απαραίτητο για τους γιδαραίους. Πολύ μακρύ, ξεπερνάει το ύψος του ανθρώπου και στην άκρη του δημιουργεί καμπύλη από το ίδιο ξύλο. Μ' αυτό πιάνουν τα γίδια απ' το λαιμό ή το πόδι όταν προσπαθούν να απομακρυνθούν.

Ραμμάτισμα:. Το ραμμάτισμα γινόταν από τους υλοτόμους, οι οποίοι, μετ

Παλιές λέξεις της Στενής-Π

Παγάδα:. Ηρεμία. Δε φυσάει, δε βρέχει και ο καιρός είναι μαλακός.

Παγαδεύω:. Ηρεμώ σωματικά. Ξεκουράζομαι. Ηρεμώ ψυχικά, δεν έχω άγχος. Είμαι νηφάλιος, ανακουφίζομαι.

Παγκιάνεμο:. Μέρος που δεν το πιάνει ο άνεμος.

Πάσχα απ΄τα παλιά, στη Στενή Ευβοίας

Η Λαμπρή είναι η μεγαλύτερη γιορτή για τον έλληνα, που πραγματικά χαίρεται, επειδή αναστήθηκε ο Χριστός. Η εκκλησία, με την υμνογραφία και τις τελετές της, πρώτη έδωσε το σύνθημα για τον ενθουσιασμό και τη χαρά που κυριεύει τα πλήθη, μπροστά στο γεγονός της αναστάσεως του Χριστού.

«Αύτη η κλητή και αγία ημέρα».

«Εορτών εορτή και πανήγυρις πανηγύρεων».

«Λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει και αλλήλους περιπτυξώμεθα».

Παλιές λέξεις της Στενής-Ο

Όβρωστος:. Ο ανεπτυγμένος σωματικά, ο υγιής, ο δυνατός.

Όκνα:. Τρύπα στο πάνω μέρος του βαρελιού, από όπου έριχναν μέσα το μούστο, αλλά και το ξύλο με το οποίο σφράγιζαν το βαρέλι, μετά το βράσιμο του μούστου.

Oλοτρόυρα:. Γύρω–γύρω. Τριγύρω.

Παλιές λέξεις της Στενής-Ξ

Ξάγκλισμα:. Το χτένισμα των γυναικών. Τα παλιά χρόνια, λόγω έλλειψης «ευκολιών», οι γυναίκες έλουζαν τα μαλλιά τους κάθε 15-20 μέρες, ίσως και περισσότερο. Αν υπολογίσουμε και τις σκληρές αγροτικές δουλειές που

Το Μοιρολόι της Παναγίας

Πάνε πολλά χρόνια, που κάθε Μεγάλη Παρασκευή, όλα τα παιδιά εκστρατεύαμε στις κοντινές πλαγιές, αλλά και μακρύτερα ακόμα, για να μαζέψουμε λουλούδια για τον Επιτάφιο.

Αγόρια και κορίτσια, χωρισμένα σε παρέες, προσπαθούσαμε να βρούμε όσο γίνεται περισσότερα και σπανιότερα λουλούδια, για να στολίσουν μ’ αυτά οι γυναίκες τον Επιτάφιο.

Έπρεπε να πάμε νωρίς, για να προλάβουμε να γυρίσουμε στην ώρα μας.

Τα λουλούδια που μαζεύαμε, ήταν στην πλειονότητα τους αγριολούλουδα. Παπαρούνες, μαργαρίτες, μουτζούρες, κεφαλάδες, δεντρολίβανο, σκυλάκια, ανεμώνες διαφόρων χρωμάτων και άλλα. Αν η εποχή ήταν τέτοια, που να είχαν «σκάσει» οι

Παλιές λέξεις της Στενής-Ν

Νερομάνα:. Πηγή νερού που αναβλύζει και τρέχει άφθονο.

Νεροκράτης:. Αυτός που ρυθμίζει το μοίρασμα του αρδευτικού νερού. Κανονίζει δηλαδή με ποια σειρά θα ποτιστούν τα περιβόλια.

Νευροκαβαλίκεμα:. Πόνος που προέρχεται από μετατόπιση των τενόντων και των μυών του σώματος.

Γιαννούκος Ιωάννης (Μπαμπαχούσος)

Ο Κωνσταντίνος Γιαννούκος (Κωνσταντάρας), είχε πέντε παιδιά.

Το Γιάννη (Μπαμπαχούσος), το Γιώργο (Καλογράκης), το Δημήτρη (Μπίτσας) που πήγε στην Κάτω Στενή, το Χρήστο, που πήγε στους Καθενούς και την Αργώ (Αργυρώ) που παντρεύτηκε Γαλάνη.

Ο Δημήτριος  Γιαννούκος (Δάσκαλος)
με τη σύζυγό του Αγγελική
το γένος Παπακωνσταντίνου.

Ο Γιάννης (Μπαμπαχούσος) παντρεύτηκε με την Παναγιού Θωμά και έκαναν πέντε παιδιά, δύο αγόρια και τρία κορίτσια.

Τον Κώστα, το Δημήτρη, τη Ζαχαρού, την Κατερίνα και την Ελένη.

Η Ζαχαρού παντρεύτηκε με το Γεώργιο Τσουτσαίο, η Κατερίνα με το Δημήτρη Κορώνη (Κουτουρλό) και η Ελένη με τον Καμαριώτη.

ΣΚΟΥΝΤΕΡΙ 2018

Μπακάλικα της Στενής

Τα μπακάλικα στη Στενή ήταν οικογενειακές επιχειρήσεις.

Όποιος ήθελε να ασχοληθεί με αυτό, διαμόρφωνε ένα χώρο στο ισόγειο του σπιτιού του (πολύ λίγοι είχαν ενοικιαζόμενα) και με τη βοήθεια του μαραγκού του χωριού έφτιαχνε τον εξοπλισμό, ο οποίος αποτελείτο από τον πάγκο, πάνω στον οποίο ήταν η ζυγαριά με τα ζύγια και από κάτω είχε ράφια και ασφαλώς το συρτάρι για τις εισπράξεις, που μέσα ήταν χωρισμένο με σανιδάκια για να βάζει τα χρήματα, το κάθε νόμισμα στη θέση του, δραχμές, πενηνταράκια, δεκάρες εικοσάρες κλπ.

Ζυγαριά

Γύρω-γύρω οι τοίχοι είχαν ξύλινα ράφια και τα κάτω ράφια ήταν διαμορφωμένα, με ένα σανίδι κάθετο μπροστά και άλλα σανίδια ενδιάμεσα ώστε να δημιουργούνται ξύλινες θήκες και να τοποθετούνται χύμα η ζάχαρη, το ρύζι, διάφορα όσπρια κ.α., διαφορετικά τα άφηναν με τα σακιά τοποθετημένα σε εμφανές σημείο.

Λιοτρίβια της Στενής

Όπως έχουμε πει σε προηγούμενη αναφορά μας, όταν μάζευαν τις ελιές, τις αποθήκευαν στο κατώι του σπιτιού, μέχρι να έρθει η σειρά για να πάνε στο λιοτρίβι. Και αυτή η «σειρά» αργούσε μέρες, ίσως και εβδομάδες.

Όταν ερχόταν η σειρά για να μπουν οι ελιές στο λιοτρίβι, τις έβαζαν σε σακιά, τις φόρτωναν στο ζώο και τις μετάφεραν στο λιοτρίβι.

Εκεί η πρώτη δουλειά ήταν να ζυγιστούν.